آمد و شدهای دیپلماتیک این 60 روز

به گزارش راهبرد معاصر، امروز (یکشنبه) ۱۶ تیر ماه ۶۰ روز از بیانیه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در خصوص توقف برخی تعهدات برجامی می‌گذرد.

در این مدت و به ویژه در پی تنش‌های اخیر در منطقه، روند تحرکات دیپلماتیک از سوی ایران و طرف‌های باقیمانده در برجام و برخی کشورهای منطقه سرعت گرفته است. از سفرهایی که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران همزمان با اعلام تصمیم ایران داشت و از مسکو آغاز و به بغداد ختم شد تا سفر ۲ وزیر خارجه حوزه خلیج فارس، یک وزیر خارجه عضو برجام و دیپلمات‌های عضو تروئیکای اروپایی و سفر ۲ روزه «آبه شینزو» نخست‌وزیر ژاپن بعد از حدود چهار دهه به تهران و ....

از سویی علاوه بر حضور حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در نشست‌های شانگهای و سیکا در بیشکک و دوشنبه و رایزنی‌های او و ظریف در حاشیه این جلسات، سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران نیز به سه کشور منطقه (عمان، کویت و قطر) سفر و با مقامات این کشورها به رایزنی پرداخت.

این آمد و شدها در شرایطی انجام شد که بر دامنه تنش‌ها بین تهران و واشنگتن با جنگ اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران افزوده شد و اوج این تنش‌ها در سرنگون کردن پهپاد جاسوسی آمریکا در فضای ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نمود پیدا کرد و علاوه بر این در پی توقیف یک نفتکش حامل نفت خام ایران توسط نیروی دریایی انگلیس در تنگه جبل الطارق، تنش‌ها بین تهران و لندن هم رو به فزونی گذاشت و به احضار «راب مک ایر» سفیر انگلیس در تهران به وزارت خارجه ایران در روز پنجشنبه ۱۳ تیر ماه منجر شد.

این دومین احضار سفیر انگلیس طی این مدت به وزارت خارجه بود و در پی اظهارات خلاف واقع «جرمی هانت» وزیر خارجه انگلیس در تبعیت کورکورانه و عجولانه از آمریکا در متهم کردن ایران به دست داشتن در حوادث اخیر برای 2 نفتکش در دریای عمان، دستیار وزیر و مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه ۲۵ خرداد ماه سال جاری نیز در ملاقات با «راب مک ایر» سفیر انگلیس، شدیدا به این مواضع غیر قابل قبول و ضد ایرانی دولت انگلیس اعتراض کرد.

براساس این گزارش، محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران سه‌شنبه شب ۱۷ اردیبهشت ماه و یک روز قبل از اعلام بیانیه شورای عالی امنیت ملی به مسکو رفت تا در چارچوب رایزنی‌های سیاسی مستمر با همتای روس خود به گفت‌وگو بپردازد. او ۱۸ اردیبهشت و همزمان با اعلام تصمیم ایران در دیدار با لاوروف پیام حسن روحانی خطاب به ولادیمیر پوتین در خصوص تصمیم تهران را به وی رساند.

به گزارش فارس، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری و در یکمین سالگرد خروج یکجانبه و غیرقانونی دونالد ترامپ از برجام، در بیانیه‌ای توقف برخی تعهدات برجامی ایران را اعلام کرد. در این بیانیه عنوان شد که از این تاریخ به بعد و در گام اول و براساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام ایران دیگر متعهد به رعایت میزان ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین نخواهد بود و به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شد.

آنگونه که در این بیانیه آمده است سقف غنی سازی و راکتور آب سنگین اراک در گام دوم گنجانده شده است و تهران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد.

در این بیانیه تاکید شد: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»

*دیپلمات‌هایی که به تهران آمدند

یک روز بعد از اعلام تصمیم ایران در توقف برخی تعهدات برجامی، «ریچارد مور» مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه انگلیس و مذاکره کننده برجام آن کشور در روز پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه به تهران آمد و با سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. 

انگلیسی‌ها در این مدت یک دیپلمات دیگر خود را نیز به تهران فرستادند، پس از مور، «اندرو موریسون» معاون وزیر خارجه انگلیس در امور خاورمیانه نیز به تهران آمد.

موریسون که آخرین دیپلمات اروپایی بود که در این مدت به تهران سفر کرد، دوم تیر ماه در سفری یک روزه که به تهران داشت، ضمن دیدار با «سید کمال خرازی» رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با «بهروز کمالوندی» معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی و «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر خارجه ایران نیز ملاقات و به گفت‌وگو نشست. 

* سفر اعلام نشده وزیر خارجه قطر

در این مدت هم «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر سفری چند ساعته به تهران در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه داشت که در همان زمان رسانه‌ای نشد و بعدها تأیید شد.

*رایزنی‌های ظریف از عشق‌آباد تا پکن

در ادامه این تحرکات دیپلماتیک و یک روز بعد از سفر همتای قطری، محمدجواد ظریف (یکشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه)‌ راهی عشق‌آباد شد و دوشنبه ۲۳ اردیبهشت ماه با «قربانقلی بردی محمداف» رئیس جمهور و «رشید مردوف»‌ وزیر خارجه ترکمنستان دیدار و ابعاد مختلف مناسبات دوجانبه را بررسی کرد.

رایزنی‌های ظریف در عشق‌آباد متوقف نشد و وی در دومین مقصد سفرش به دهلی‌نو رفت تا با «سوشما سواراج» وزیر خارجه وقت هند درباره مناسبات دوجانبه، تبیین مواضع برجامی و به ویژه موضوع خرید نفت به گفت‌وگو بنشیند. ظریف و همتای هندی سه‌شنبه ۲۴ اردیبهشت ماه در دهلی‌نو دیدار کردند و وزیر خارجه ایران پس از دیدار با همتای هندی اظهار داشت: ما این روزها برای شرکای نزدیک منجمله روسیه مواضع ایران را تبیین کردیم، اینجا در هند نیز این مواضع تبیین شد، در این جلسه بحث اهمیت اجرای برجام و اینکه ایران باید از منافع برجام بهره‌مند شود و اقدامات لازم در این راستا صورت بگیرد، توسط وزیر خارجه هند تأکید شد و ما هم تأکید کردیم که جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برجام اقدامات (اخیر) را انجام  داده است.

وی عنوان کرد: درباره مسائل منطقه و خطراتی که سیاست‌های افراد تندرو در داخل حکومت آمریکا و در منطقه تلاش دارند تحمیل کنند و نگرانی‌هایی که از اقدامات و خرابکاری‌های مشکوکی که در منطقه ما اتفاق می‌افتد و ما قبلا پیش بینی کرده بودیم که این گونه اقدامات را صورت خواهند داد که به تنش دامن بزنند، بحث شد.

همزمان با  سفر ظریف خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع در دولت هند اعلام کرد که وزیر خارجه هند در دیدار با ظریف عنوان کرده که این کشور بعد از پایان انتخابات در ماه جاری درباره واردات نفت از ایران تصمیم‌گیری خواهد کرد.

این منبع عنوان کرد: «در خصوص خرید نفت از ایران، وزیر امور خارجه ما موضع خودش را تکرار کرد که درباره این موضوع بعد از انتخابات، با در نظر گرفتن ملاحظات تجاری، امنیت انرژی و منافع اقتصادی، تصمیم‌‌گیری خواهد شد.»

رئیس دستگاه دیپلماسی پس از دهلی‌نو هم در سفری از قبل اعلام نشده و در پاسخ به دعوت «تارو کونو» همتای ژاپنی خود چهارشنبه شب ۲۵ اردیبهشت ماه وارد ژاپن شد و روز پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت ضمن دیدار با «تارو کونو» وزیر خارجه ژاپن با «آبه شینزو» نخست‌وزیر این کشور هم دیدار و گفت‌وگو کرد.

وی در بدو ورود به توکیو گفت: بعد از اقدامات و تنش زایی‌های آمریکا ضرورت دارد با کشورها و شرکای مهم ایران مشورت‌هایی صورت بگیرد، به دعوت وزیر خارجه ژاپن که علاقه داشت گفت‌وگویی در این زمینه انجام شود، به ژاپن سفر کردم.

آخرین تحولات برجام و اقدام قانونی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با بدعهدی و قانون شکنی دولت آمریکا و عدم اقدام قابل قبول اروپایی ها در اجرای برجام از محورهای اصلی گفت‌وگوهای ۲ وزیر خارجه ایران و ژاپن بود و نخست وزیر ژاپن نیز در دیدار ظریف بر عزم دولت این کشور برای حفظ و گسترش روابط دیرینه دو کشور تاکید کرد و برجام را دستاورد مهمی خواند که باید حفظ شود.

پس از سفر ظریف به ژاپن نیز ‌تلویزیون ان‌.اچ.کی ژاپن در خبری از سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران و در پاسخ به دعوت حسن روحانی در اواخر خرداد ماه خبر داد که این سفر ۲۲ خرداد به مدت ۲ روز انجام شد.

رئیس دستگاه دیپلماسی در پایان این سفر به چین رفت و روز جمعه ۲۷ اردیبهشت ماه به منظور گفت‌وگو و رایزنی‌های سیاسی در خصوص روابط دوجانبه و مهمترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله برجام و تحرکات بی ثبات کننده آمریکا وارد پکن شد. 

وی در این سفر با «وانگ یی» همتای چینی خود دیدار و گفت‌وگو کرد. وزیر امور خارجه چین در این دیدار برجام را دستاورد مهم دیپلماسی و نماد چند جانبه گرایی توصیف و با رد هرگونه یکجانبه گرایی، عزم چین را برای همکاری با ایران و جامعه جهانی برای حفظ این دستاورد مهم بین‌المللی یادآور شد.

تبادل نظر در خصوص مهمترین تحولات منطقه‌ای از جمله در خلیج فارس، شمال آفریقا و آمریکای لاتین از دیگر محورهای دو دور گفت‌وگوی ظریف و وانگ یی بود.

*سفر بن علوی به تهران

از سوی دیگر «یوسف بن علوی» نیز ۳۰ اردیبهشت ماه برای چند ساعت به تهران آمد و با ظریف دیدار و گفت‌وگو کرد. سفر بن علوی به تهران همزمان با اعلام بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی مبنی بر چهار برابر شدن تولید اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد ایران بود.

دیرکل سیاسی وزارت امور خارجه آلمان و مذاکره کننده ارشد این کشور در برجام نیز دوم خرداد ماه به تهران سفر و با عراقچی دیدار و گفت‌وگو کرد. عراقچی در این دیدار با تاکید بر پایان خویشتنداری جمهوری اسلامی ایران، تعهدات کشورهای باقی مانده در برجام پس از خروج آمریکا از این توافق را یادآوری کرد.

*ظریف در اسلام‌آباد و بغداد/عراقچی در مسقط، کویت و دوحه

رایزنی‌های محمدجواد ظریف به این کشورها محدود نشد و رئیس دستگاه دیپلماسی مجددا روز پنجشنبه دوم خرداد ماه سفری دو روزه را به پاکستان آغاز کرد و در مسیر سفر به پاکستان توقفی چند ساعته نیز در چابهار داشت و از بخش‌های مختلف این بندر مهم و استراتژیک بازدید کرد.

رایزنی‌های ظریف در روز جمعه سوم خرداد ماه در اسلام‌آباد با دیدار با «شاه محمود قریشی» همتای پاکستانی آغاز شد و بعد از آن ظریف با ژنرال «قمر جاوید باجوا» فرمانده ارتش پاکستان، «عمران خان» رئیس جمهور و «اسد قیصر» رئیس مجلس ملی این کشور دیدار و به گفتگو پرداخت.

*ریابکوف، ماس، مهرالدین و آبه در تهران
وزیر خارجه ایران یک روز بعد یعنی عصر شنبه چهارم خرداد ماه برای دیدار با مقامات عراقی وارد بغداد شد و در مدت سه روز حضورش در عراق با مقامات این کشور به گفت‌وگو پرداخت و از سوی دیگر تور منطقه‌ای سید عباس عراقچی به سه کشور حوزه خلیج فارس از روز یکشنبه پنجم خرداد ماه آغاز شد و معاون ظریف در اولین ایستگاه این تور منطقه‌ای به مسقط رفت و از آنجا به کویت و در آخرین مقصد هم به دوحه سفر کرد تا درباره آخرین تحولات منطقه و زیاده‌خواهی‌های آمریکا و تلاش این کشور و برخی حامیانش برای ایجاد تنش در منطقه با مقامات این کشورها به گفت‌وگو بپردازد.

«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه نیز هشتم خرداد ماه به تهران آمد و با سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران درباره آخرین تحولات برجام دیدار و گفت‌وگو کرد.

از سوی دیگر دهم خرداد «سراج الدین مهرالدین» وزیر امور خارجه جمهوری تاجیکستان بعد از حدود چهار سال که سفری از آن سو به تهران انجام نشده بود، به منظور دیدار و گفت‌وگو با مقامات کشورمان و رایزنی با همتای خود وارد تهران شد و یک روز بعد (یازدهم خرداد) با ظریف دیدار و پس از آن با روحانی ملاقات و از وی برای شرکت در نشست سیکا در دوشنبه پایتخت تاجیکستان دعوت به عمل آورد.

۲۰ خرداد ماه نیز «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان سفری یک روزه به تهران داشت و ضمن رایزنی با ظریف با حسن روحانی هم دیدار و گفت‌وگو کرد و بار دیگر بر تلاش اروپا برای حفظ برجام تأکید و در عین حال اذعان کرد که منافع اقتصادی ایران از برجام تأمین نشده است.

سفر ماس به تهران اولین سفر یکی از وزرای خارجه عضو گروه ۱+۴ بعد از بیانیه اخیر شورای عالی امنیت ملی بود. همزمان با ماس، «پر فیشر» رئیس اینستکس (سازو‌کار تبادلات تجاری سه کشور اروپایی با ایران) هم به تهران آمد و طی مدت حضورش با همتای خود در نهاد متناظر ایرانی به گفت‌وگو پرداخت.

به فاصله ۲ روز بعد «آبه شینزو» نخست‌وزیر ژاپن بعد از چهار دهه که چنین سفری در این سطح به ایران انجام نشده بود در ۲۲ خرداد ماه و به فاصله دو روز بعد از ماس به تهران آمد. آبه در این سفر دو روزه ضمن دیدار با حسن روحانی به حضور مقام معظم رهبری رسید.

*سفر اشمید به منطقه؛ تهران مقصد آخر

سه روز بعد از سفر آبه به تهران، «هلگا اشمید» معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه سفرش به منطقه (امارات، عمان و قطر) به تهران آمد. اشمید شنبه ۲۵ خرداد ماه در سفری یک روزه به تهران با عراقچی دیدار و درباره روند اجرای برجام، اینستکس و تحولات اخیر در منطقه به رایزنی پرداخت. عراقچی پس از این دیدار در گفت‌وگویی با بیان اینکه شاهد اقدام ملموسی از سوی اتحادیه اروپا نبوده‌ایم اعلام کرد که این فرصت ۶۰ روزه به هیچ وجه تمدید نمی‌شود و ایران اقدامات بعدی یا همان گام دوم را اجرایی می‌کند، مگر اینکه آن‌ها خواسته‌های ما را تامین کنند.

اشمید همچنین با علی‌اصغر خاجی دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی دیدار و گفت‌‌وگو کرد.

*سفر مشاور دیپلماتیک ماکرون به تهران

از سوی دیگر روز چهارشنبه ۲۹ خرداد و دو روز بعد از اظهارات بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در اعلام شمارش معکوس از سوی ایران برای عبور اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد از سقف ۳۰۰ کیلوگرم، نیز فرانسوی‌ها از سفر «امانوئل بُن» مشاور دیپلماتیک «ماکرون» رئیس جمهور فرانسه به تهران خبر دادند و رویترز چهارشنبه شب به نقل از کاخ الیزه گزارش داد که «امانوئل بُن» مشاور دیپلماتیک رئیس‌ جمهور فرانسه در تلاش برای کاهش تنش، راهی تهران شده و یک منبع در دفتر ریاست‌ جمهوری فرانسه نیز در این خصوص بیان کرد: «این مشاور دیپلماتیک روز ۱۹ ژوئن (چهارشنبه ۲۹ خرداد) به ایران سفر کرده... تا گفت‌وگوهای سطح بالا با هدف کمک به کاهش تنش در آن منطقه، انجام دهد.»

در همین خصوص سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران سوم تیرماه درباره این سفر و اینکه آیا «بُن» حامل پیام ماکرون به ایران بوده؟ گفت: «این سفر انجام شد و ایشان به ایران آمد و دیدارهایی هم داشت. دیدارهایی که نمی‌توانم بگویم خیلی خوب، ولی خوب بود و حرف هایی که زده شد قدری متفاوت بود. در چارچوب مسائل منطقه و برجام بود که نقطه نظراتشان را اعلام کردند و طرف ایرانی پاسخ های لازم را داد و اعلام موضع کرد و ایشان به فرانسه تشریف بردند.» 

*چاووش اوغلو در اصفهان

«مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه نیز دیگر مقامی بود که در این مدت به ایران سفر کرد، گرچه این سفر در چارچوب دوجانبه بود و در پایان نیز سند برنامه رایزنی‌های وزارت خارجه‌های ایران و ترکیه بین محمدجواد ظریف و مولود چاووش اوغلو امضا شد.

چاووش اوغلو بعدازظهر پنجشنبه ۳۰ خرداد ماه و در روزی که یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکا توسط سپاه پاسداران سرنگون شد، به اصفهان سفر و روز جمعه ۳۱ خرداد در اصفهان با ظریف دیدار کرد.

به گزارش فارس، «لوکاش پاریزک» معاون وزیر امور خارجه و اروپایی جمهوری اسلواکی هم چهارم تیر ماه برای انجام رایزنی‌های سیاسی بین ۲ کشور به تهران آمد و با سید عباس عراقچی دیدار کرد.

در چارچوب رایزنی‌های مستمر سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق و همین طور کمیته سیاسی ۲ کشور نیز «نزار خیرالله» قائم مقام وزارت خارجه عراق روز سه‌شنبه چهارم تیر ماه با محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران دیدار و یک روز بعد با عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ملاقات کرد. 

به گزارش فارس، در این مدت و پس از پیشنهاد چهارم خرداد سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه و توافق صورت گرفته در سفر اخیر هلگا اشمید به تهران، در نهایت نشست کمیسیون مشترک برجام هفتم تیر ماه در شهر وین و در سطح معاونان وزرا و مدیران کل سیاسی ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) برگزار شد. حاضران در این نشست با صدور بیانیه‌ای توافق کردند که از نزدیک اجرای برجام را رصد کرده و تصمیم گرفته‌ شد تا نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه برجام در آینده نزدیک تشکیل شود. 

سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران پس از پایان این نشست در جمع خبرنگاران، اظهار داشت: تصمیم گرفته شد جلسه وزرای خارجه کشورهای باقیمانده در برجام به زودی برگزار شود. درباره محل و زمان دقیق آن تصمیم گیری نشده و از طریق مجاری دیپلماتیک تصمیم گیری و به اطلاع خواهد رسید.

گفتنی است، پس از آن اعلام شد که زمان برگزاری این نشست در ماه جاری میلادی (ژوئیه) خواهد بود.

البته در این مدت و پیش از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام رویترز روز چهارشنبه پنجم تیر ماه در خبری عنوان کرد که وزیران خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) در راستای تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای ممکن است به ایران سفر کنند. خبرنگار فارس در این خصوص مطلع شد که در حال حاضر چنین برنامه‌ای در دستورکار نیست و تنها برنامه در دستورکار نشست وزرای خارجه ایران و ۱+۴ در ماه جاری میلادی است.

از سوی دیگر این روزها خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر سفر «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه به ایران و در همین زمینه ترامپ  رئیس‌جمهور آمریکا در کنفرانس خبری سران ۲۰ کشور اقتصادی جهان در شهر «اوساکا» ژاپن در این باره گفت:‌ «رئیس‌جمهور فرانسه به من گفت که کشورش روابط تجاری با ایران دارد و خواستار ملاقات با (سران) ایران است و من نیز او را برای این موضوع تشویق کردم».

پس از سفر روحانی به پاریس و دعوت به عمل آمده از ماکرون برای سفر به تهران بارها بحث خبر سفر ماکرون در رسانه‌ها مطرح و پس از مدتی اعلام شد که به زمان دیگری موکول شده است. حتی گفته شده بود که سفر لودریان وزیر خارجه فرانسه در اسفند ۱۳۹۶ به تهران  برای آماده سازی سفر رئیس جمهور این کشور صورت گرفته، ولی چنین رخدادی روی نداد.

از دیگر تحولات در این زمینه رایزنی تلفنی بین روحانی و ماکرون بود. براساس این گزارش، در تماس تلفنی شامگاه سه‌شنبه چهارم تیر ماه ماکرون با حسن روحانی رئیس جمهور ایران با اشاره به عدم تحقق تعهدات طرف‌های برجامی، افزود: اگر ایران نتواند از فواید برجام بهره مند شود، بر اساس بندهای 26 و 36 برجام مرحله به مرحله تعهدات خود را کاهش خواهد داد.

رئیس جمهور با تاکید بر اینکه تحت هیچ شرایطی برای توافقی که در نتیجه 2 سال مذاکره به دست آمده، مذاکره مجدد نخواهیم کرد، ادامه داد: آمریکایی‌ها بر خلاف موازین بین المللی با اعمال و تشدید تحریم‌ها علیه ملت ایران ثابت کردند به هیچ وجه خواهان حل و فصل مسائل نیستند.

آخرین تحول در این زمینه، گفتگوی تلفنی روز شنبه (15 تیر ماه) روحانی و ماکرون بود. روحانی در این گفتگوی تلفنی ضمن اشاره به تاکید همتای فرانسوی خود برای حفظ برجام گفت که ایران طی ۱۴ ماه گذشته و به رغم همه فشارها و تحریم های آمریکا کوشیده است در چارچوب یک صبر راهبردی، این توافق را حفظ کند.

روحانی اقدامات اخیر ایران را کاملا در چارچوب برجام و برای حفظ آن برشمرد و از اتحادیه اروپا خواست تا به مسؤولیت های خود در برابر معاهدات بین المللی و قطعنامه سازمان ملل متحد عمل کند و با دست زدن به اقداماتی، بیش از پیش برای حفظ برجام تلاش کند.

رئیس جمهور فرانسه نیز در این تماس تلفنی با بیان اینکه اتحادیه اروپا از ابتدای خروج آمریکا از برجام با این اقدام شدیدا مخالفت کرده است، گفت: اتحادیه اروپا خواهان حفظ برجام است و تمام تلاش خود را در این مسیر به کار گرفته است. می پذیریم که اقدامات اروپا برای جبران تحریم های آمریکا موفق و کارآمد نبوده است، اما همه تلاش خود را برای جبران این موضوع به کار می گیریم.

در حالی که این روزها بحث سفر ماکرون به تهران مطرح شده، منابع آگاه از سفر ماکرون به تهران در آینده نزدیک ابراز بی اطلاعی می‌کنند و سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه سوم تیر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره  سفر امانوئل ماکرون به ایران گفت که چنین خبری را نشنیده است.

حال با توجه به اینکه امروز فرصت ۶۰ روزه ایران به طرف‌های باقیمانده در برجام پایان می‌یابد و 10 تیر ماه نیز یک منبع مطلع به فارس گفت که در چارچوب گام اول بیانیه شورای عالی امنیت ملی سقف ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از ۳۰۰ کیلوگرم گذشت (+) و آنگونه هم که حسن روحانی رئیس جمهوری ایران گفت از ۱۶ تیر (پایان فرصت ۶۰ روزه) دیگر غنی‌سازی اورانیوم ایران  ۳.۶۷ درصد نخواهد بود، باید دید که آیا بعد از این مدت بر تحرکات دیپلماتیک افزوده خواهد شد و آمد و شدهای جدیدی در پیش خواهد بود و طرف‌های باقیمانده در برجام فرستادگانشان را به تهران خواهند فرستاد یا هر روز بیشتر و بیشتر بر دامنه تنش‌ها افزوده می‌شود.

درخواست آمریکا برای برگزاری نشست اضطراری شورای حکام و واکنش ایران

از سوی دیگر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه 10 ژوئیه (19 تیر ماه) به درخواست آمریکا (+) نشستی اضطراری برگزار خواهد کرد. در همین خصوص نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در وین در بیانیه‌ای در این خصوص اعلام کرد: «در واقع، این یک طنز تلخ می‌باشد که همان رژیمی که در عمل، برجام را به واسطه خروج غیرقانونی و یکجانبه از این توافق نقض کرده و به دیگران فشار وارد کرده است تا همین کار را انجام دهند و در نتیجه، اجرای آن توسط جامعه بین المللی را از طریق اعمال همان ابزار قهرآمیز با مانع مواجه کرده است، حال نگرانی خود را در مورد اجرای همان توافق بیان می‌کند.»

در این بیانیه تأکید شده است: «تصمیم اخیر ایران که در پاسخ به وضعیتی است که آمریکا مسبب آن بوده، به دنبال آن است تا توازن از بین رفته در این توافق را بازگرداند و کاملا در انطباق با مقررات این توافق، به ویژه بندهای 26 و 36 آن است. به علاوه، تحولات اخیر هیچ ارتباطی با مباحث مرتبط با پادمان‌های آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد. موضوعات مرتبط با برجام، در مکانیسم‌های تعیین شده مورد بحث و مشورت قرار خواهند گرفت.»

لازم به ذکر است مدیرکل آژانس، رئیس شورای حکام و هر یک از اعضای شورای حکام می‌توانند طبق آیین کار این شورا تقاضای جلسه ویژه شورای حکام را عنوان کنند. این تقاضا لازم نیست به تایید جایی برسد و چنین جلسه‌ای باید بعد از 72 ساعت از دریافت آن، برگزار شود.

در همین خصوص کارشناسان عنوان می‌کنند که تعهدات برجامی ایران از جمله در بحث سقف ذخایر اورانیوم غنی شده یا آب سنگین، از نوع تعهدات مرتبط با معاهده NPT یا موافقتنامه پادمان و ... نیست،  وظیفه آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی براساس قطعنامه 2231 پایش و بررسی موارد و ارائه گزارش است و دبیرخانه آژانس و همچنین شورای حکام در جایگاه اظهارنظر در خصوص خوب و بد یا درست و غلط بودن تعهدات برجامی ایران نیستند. 

از سوی دیگر این اقدام آمریکا واکنش مسکو را نیز در پی داشت و در همین زمینه «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در آژانس دیروز جمعه (14 تیر ماه) در توئیتر نوشت:« یکی از اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار نشست اضطراری درباره ایران در هفته آینده است. خوب، اما شورای حکام قرار است درباره چه چیزی بحث کند؟ انحراف ایران از برنامه جامع اقدام مشترک؟ از دیدگاه اختیارات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این نهاد برای بررسی نقش یا نگرانی تشکیل نشده است. شورای حکام مکان مناسبی برای این موضوعات نیست.»

وی در توئیت دیگری نوشت: «روابط بین‌المللی سرشار از شگفتی‌هایی است که با عقل سلیم جور در نمی‌آید. آمریکا از برجام خارج می‌شود و تلاش می‌کند با نقض قوانین بین‌المللی  کاملا آن را نابود کند و این آمریکا است که امروز خواستار نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سرزنش ایران به دلیل انحراف جزئی از مفاد فرعی برجام است.» 

منبع: فارس